dinsdag 26 november 2013

AaBe (zonder Ce) van Tilburg

Je verwacht misschien dat hier een AaBeCe van het Tilburgs verschijnt. Vorig jaar deed Ed Schilders dat echter al met zijn publicatie 'Van Aajkes tòt Zaandkèùl'. Maar het AaBe (zonder Ce) waar ik in dit blog op duid, kan wellicht ook als 'taal van Tilburg' worden beschouwd. Want bij het noemen van het begrip 'AaBe' weten alle Tilburgers meteen waar we het over hebben: AaBe, een sterk merk.

Uit het persbericht van het TextielMuseum: Zo’n vijftig jaar geleden was de Tilburgse wollenstoffen en –dekenfabriek AaBe in heel Nederland een begrip. Iedereen had thuis wel een behaaglijke wollen deken van AaBe. Niet alleen de producten waren bekend, ook het sociaal beleid van de fabriek was decennialang een voorbeeld.
AaBe, Wollenstoffen- en Wollendeken Fabrieken wordt in 1929 door Adolf van den Bergh opgericht. Je ziet de restanten van de fabriek nog aan de Fatimastraat. AaBe beleefde economisch geweldige jaren. Zelfs in de jaren dertig die beschouwd worden als crisisjaren.  Na de Tweede Wereldoorlog ontwikkelt het bedrijf zich zelfs tot ‘Neerlands grootste dekenfabriek’ met bijna 1500 werknemers. Naast dekens behoren kleding- en uniformstoffen tot het assortiment. Eind jaren 1960 breken zware tijden aan. Reorganisaties, (mislukte) saneringen en ontslagen volgen. In 1978 richt het sterk verkleinde Aabe een succesvolle afdeling op, die zich richt op de productie van brandvertragende stoffen voor de vliegtuigbranche. Ook de dekens zijn niet buiten beeld. In 1996 volgt na een faillissement een doorstart die leidt tot een nieuwe naam: Aabe Textiles. In afgeslankte vorm verhuist het naar een bedrijventerrein. Slechts acht jaar later moet het definitief zijn poorten sluiten. De 38 werknemers worden ontslagen. De naam leeft echter voort in de handelsfirma AaBe Textiles Trading, die zich nog steeds met (veel) succes richt op de ontwikkeling van hoogwaardige wollen dekens.


In de tentoonstelling in het TextielMuseum komen al deze aspecten aan bod in zes thema´s: de voorgeschiedenis, AaBe vol in bedrijf 1929 – 2006, Wollen dekens, maar ook meer…, het sociale klimaat, Promotie en de AaBe gebouwen nu. De beroemde AaBe klok, dekens, stoffen, stalenboeken, ontwerpen, foto’s en films, portretten, beelden van de fabriek en nog veel meer worden uit de rijk gevulde kast van het museum gehaald.

Publieksactiviteit
Voor de expo is het TextielMuseum nog op zoek naar voorwerpen en verhalen. heb je een verhaal én een AaBe product, kom dan naar de registratiedagen in het TextielMuseum en wie weet wordt het opgenomen in de tentoonstelling AaBe, een sterk merk! Dit hoeven niet alleen dekens te zijn trouwens! Het TextielMuseum verzamelde een groot aantal objecten uit de geschiedenis van AaBe. Maar er zijn ongetwijfeld nog veel meer mooie dingen gemaakt of overgebleven uit de lange historie van de fabriek. Het museum doet daarvoor een oproep aan het publiek om voorwerpen mee te brengen en deze te voorzien van verhalen. In een registratielab fotografeert het museum de objecten en worden de verhalen toegevoegd aan het digitale ‘Geheugen van Tilburg’. De mooiste voorwerpen krijgen een plaats in de vitrine in de tentoonstellingsruimte.
De Registratiedagen vinden plaats op 29 en 30 november 2013, 18 januari 2014. 13.00 – 16.00 uur in de bibliotheek. Je ontvangt gratis entree voor het TextielMuseum. 
Op deze Facebookpagina zie je alvast enkele foto's ..
www.textielmuseum.nl

vrijdag 22 november 2013

Kontwèèrk en ènteldarm ... transcripties Tilburgs dialect


De Dialectprijs die de stad Tilburg vorige week ten deel viel, heeft onze taalactiviteiten weer een impuls gegeven. Vorig jaar zetten CuBra / Ed Schilders en Hans Hessels al een samenwerking in, namelijk om dialectbandjes uit de jaren '60 en '70 te transcriberen. Hessels die tweemaal het Tilburgs Dikteej heeft gewonnen, kan als geen ander de gesproken taal omzetten in geschreven tekst. Ed Schilders zet de audiofragmenten met de bijbehorende teksten online op CuBra. Hierdoor ontstaat een uniek taalwerk á la Meertensinstitituut waar we als Tilburgers weer frêet op kunnen zijn. In bijgevoegd fragment hoort u Toon en Toos Bertens.

De onderwerpen gaan vooral over varkens, runderen en vlees: Slagerijen, Varkens- en runderslachters, Melktoer, Manufacturen, Paard en kar, Slachthuis, Kalfkoeien, Markten in Rotterdam, Zeeland en Den Bosch, Koeien lossen, Hitsige stieren, Slachten en villen, Ingewanden, Waarmerken, Thuisslachten,  Keuringsdienst, Varkenshaar, Schoonmaken, Frutblaos, Paardenslagers Stierenslachten, Buitenslachters, Nuchtere kalveren, Gat kussen, De Kaojen Hoek, Zaadballen, Opvangen bloed, Slachtafval, Medicijnen, Koosjer slachten, Vastendag, Joodse slagers, Tilburgse slagers, Leuren met de koeien, Etalageweek, Tuberculose, Markten

Een van de fragmenten uit het interview
“Dan sneede gij zak zègge van aachtere, boove de koej wier dè durgeslaon, zak zègge, dè kontwèèrek zogezeej, dòr aachter witte wèl, èn dan, jè, dan moeste diejen ènteldèèrem deröt haole èn dan lòsmaoken èn doen èn dan viel er hil dieje pèns, die viel in êene keer in diejen bak neer!”
 





 

woensdag 13 november 2013

Dialectprijs Erfgoed Brabant


Erfgoed Brabant reikte op 13 november 2013 voor het eerst een Dialectprijs uit. Het winnende project was de Taal van Tilburg, van Stadsmuseum Tilburg.

De jury: '
De Taal van Tilburg is enorm veelzijdig in zijn aanpak: het heeft een grote educatie-component, er is een tentoonstelling samengesteld, er is een boek gepubliceerd, er is onderzoek gedaan, bronnen werden gedigitaliseerd … te veel om op te noemen werkelijk. De Taal van Tilburg was sterk gericht op participatie: op allerlei manieren werden verschillende groepen van de Tilburgse bevolking betrokken bij of in aanraking gebracht met een van de deelprojecten. Daarmee is meteen ook gezegd dat het publieksbereik heel breed geweest is, zodat De Taal van Tilburg ook mensen die niets met dialect hebben gedwongen heeft toch eens stil te staan bij de waarde van de taal van de stad.  De Taal van Tilburg is zeer vernieuwend; er is in nieuwe vormen gewerkt (ik denk o.a. aan het twitter-onderzoek, en  het werk van rapper Timmietex) op een creatieve wijze  die als voorbeeld kan dienen voor andere plaatsen in Brabant en daarbuiten. Tot slot, en dat maakt de Taal van Tilburg ook heel bijzonder, is het project niet zo maar gericht geweest op het behoud van dialect. Dat klinkt misschien raar, als we het over een dialectprijs hebben, mar de Taal van Tilburg heeft het Tilburgse dialect behandeld als onderdeel van de taal van Tilburg, als onderdeel van taalvariatie, als onderdeel van de meertalige samenleving die Tilburg als grote stad in Brabant nu eenmaal is. Daarmee geeft de Taal van Tilburg het dialect een kans voor de toekomst, als onderdeel van onze cultureel diverse samenleving.'