'Taal van Tilburg Dag' blijkt theater succes

Heerlijke middag met speeches en hilarische acts in de bieb

De slotmanifestatie Taal van Tilburg Dag op 16 november was snel uitverkocht. Het bleek een middag vol verleidingen. Met een tiental sprekers die binnen het kwartier hun talige punt maakten. Wederom het bewijs dat Taal echt niet saai is. Frank van Pamelen praatte en rapte de middag super vlot aan elkaar. Met optredens van een beroepsproleet, rapper, performer, stadsdichter, het Stadsmuseum, oud journalisten en professoren werden alle onderdelen van de Taal van Tilburg belicht. Hilariteit en diepgang wisselden elkaar af.



Het publiek rapte mee met Timmietex, trachtte antwoorden te geven op moeilijke Tilburgse Taal Kwiz vragen van Ferry van der Zaande, knikte instemmend terwijl Jace van de Ven het Tilburgs ABC presenteerde, lachte hartelijk om Brabo Neger, imiteerde Paul Spapens en de oude boeventaal en luisterde aandachtig naar de wetenschappelijke inzichten van de professoren Jos Swanenberg en Arnoud-Jan Bijsterveld.
De uitleg van Petra Robben van het Stadsmuseum maakte nog eens duidelijk hoe veelzijdig de Taal van Tilburg blijkt te zijn. Interessant was ook de presentatie van de CUBRA site door Ed Schilders en het afsluitende 'Taal van Tilburg gedicht' door stadsdichter Esther Porcelijn. Een ware performance. Een bijzondere samenstelling van Tilburgse Taal Iconen.

Stadsmuseum Tilburg heeft misschien een trend gezet die een mooie spin off kan genieten. Esther Porcelijn gaat literaire avonden organiseren in De NWE vorst en 013. Weer iets moois voor een breed publiek. Op onderstaande foto de hele line up, met uitzondering van TimmieTex die al richting Antwerpen voor een nieuw optreden was.





 Meer informatie over het project zie www.taalvantilburg.blogspot.com

Tilburgs ABC - Van Aajkes tòt Zaandkèùl

Te koop bij

Livius, Nieuwlandstraat, Tilburg

Selexyz Gianotten, Emmapassage, Tilburg
Het Nieuwe Centrum, Westermarkt, Tilburg
Boekhandel Buitelaar, De Hovel, Goirle

Op vrijdag 16 november, tijdens de Dag van de Taal van Tilburg in de Openbare Bibliotheek, verscheen Van Aajkes tòt Zaandkèùl, een Tilburgs ABC-boek, geschreven door Ed Schilders.  Het is gebaseerd op het dialectgedicht Tilburgs ABC, in 1999 geschreven door Jace van de Ven.

Ed Schilders neemt de 26 trefwoorden van dit gedicht als uitgangspunt voor evenveel hoofdstukken, waarin hij taalkunde, de volksculturele geschiedenis, en geschreven dialectteksten aan bod laat komen. Uiteraard blijft het niet bij die 26 woorden. Steeds weer blijkt er aanleiding te zijn om onvermoede zijpaden in te slaan, zoals:

- Gezocht: een kip die halve Aajer kan leggen

- De oudste Bissem van Tilburg teruggevonden in een Höske

- Op zoek naar de enige echte Sesies

- Jèùn: de heilige die eerst een ui en toen een zot werd

- Tilburgs kampioenschap Blaosvèèchte in 1909

- Kwaansele in de Middeleeuwen

- Het verschil tussen een Vuile bruid en een Vuile Bruit

- Is Sinterklaas een liefhebber van Peestamp?

- Waarom O-benen Vèèrekesvangers heten

- Waarom een vèèrekesvanger Meej ’nen bril lopt

- Een graf aan de oevers van De Laaj

- Het verschil tussen Frutblaos en Prutblaos

- De drie K’s van Tilburg: Ksèè Kaaj Kepòt

- Het raadsel van het Tènnebruukske

- Vraag: noem een dier dat begint met N – Antwoord: Neezel

Foto: Breedveld / JACE van de Ven overhandigt
het eerste exemplaar aan Petra Robben

Van Aajkes tòt Zaandkèùl is ook het eerste boek over het Tilburgs dialect waarin de uitzonderlijk rijke geschiedenis van het geschreven Tilburgs recht wordt gedaan in de vorm van citaten uit het werk van dichters, columnisten, en heemkundigen als Pierre van Beek, Lowie van Dorrus Misters, Lechim, Naarus, A.J.A.C. van Delft, Cees Robben, Lodewijk van den Bredevoort, Piet van Beers, en tientallen anderen.

Het boek telt 132 pagina’s, is volledig in kleur geïllustreerd, en bevat een index van de circa 400 Tilburgse woorden en uitdrukkingen die aan bod komen. Van Aaj tot Zwartmoor.

Taal van Tilburg Dag in de media

De Taal van Tilburg Dag op 16 november was een groot succes. De zaal in de Bibliotheek Tilburg Centrum zat afgeladen vol. Het programma liep als een trein met een grote afwisseling aan onderwerpen en sprekers. Brabants Dagblad publiceerde een mooi artikel op de dag erna en Jan Loonen maakte een videoverslag. De Lokale Omroep Tilburg filmde het programma en Wilfried Scholtes / Breedveld maakte een serie foto´s.

Brabants Dagblad 17 november 2012

Filmpje van Lokale Omroep Tilburg

Videoverslag van Jan Loonen

Esther Porcelijn / Taal van Tilburg

Bron: Stadsdichtertilburg.nl

Speciaal voor de Taal van Tilburgdag maakte stadsdichter Esther Porcelijn het volgende gedicht:

Iemand ‘liket’ een filmpje op internet.
Hamasleider  als een natte dweil uit een auto gesleept.
Ik trek mijn pèkske aan voor de carnaval, het is een bananenpèkske.
Voor als de natte-dweilen-look uit het terrorfilmpje niet meer van nu is.
Je moet wat als je op sjantenelle gaat.
Natte dweilen doen het niet goed bij de ‘gasten’.

Dropshotje over mijn harige tanden en slagroom uit mijn navel.

Met de cárnaval een dansje wagen.
Er staat een man naar mij te loeren
Bert heet hij, Bert knikt en lacht ruim,
Bert is ’n goei mèns.
Pinteman vatten bij de schuimhorens.
Zuipen is voor vrouwen met baarden.

In de wereld gaat alles sneller

Mensen slepen elkaars lichamen voort
Facebook checken op de smartphone
Fucking random epic awesome as fuck
Third generation techno-memes ,epic fail.
Liked it, no just, you know, its like you troll.
I will troll the fuck out of you just,you know,
Posting some articles about stuff and shit.
Thinking it says something about my… you know...
Personality. My me, me me.

Oorlogen waaien verder,

Maar godnondedju wa is d’r veul gezèver.
En zodra ik die zachte klanken hoor
Weet ik dat de mensen meewaaien.
Een woord als: ‘leutig’ maakt alles licht,
Van goudgele pintjes en boterbloemvrouwen
Vrede zij met u. Aflaat betalen,
Van geschoren schaapjes en eikenhout.
“Sterfte? Da’s toch gewoon?
Iedereen zal d’r aan moeten geloven
Què dè betrèf.”

Warmte als oude enveloppen,

Naast kille lange I- en L- en K-vormige gebouwen
De È, ò, eu, ao, à.
Die klanken zouden versmelten tot grote
zandstenen rondbogige gotische vroeger gebouwen.
Waar witte vrouwen in lange jurken rond je dansen.
Kom dan bij mij dansen! Dans met mij!

Buiten is het koud, buiten de tong, op de tanden.

De T, je loopt tegen die harde plastic: “T” Keihard.
Dat is p’cies zo’n ding waar je niet omheen kan
Zo hèdde ge da wel met meer dingskes
Dat valt dan vies tegen ja,  maar zo gaat het.
P’cies zôn dingske.
Net als de muziek van carnaval.
Hard en draaierig.
D’r is wel iemand die je opvangt,
met een glijbaan van de: ` (‘accent grave’).
Een zachte landing.
Dà ’s altij’.

 Beter togen wij ons naar ’t café.

Beter gaan we samen, tegen de kou
In ons pèkske.
Dan lachen we wat,
Knikken we wat,
Begin ik weer over Hamas.
Zeg jij iets als: “Gôh, ja.”
En dan zeg ik: “inderdaad, erg hè?”
Dan zeg jij: “Ja, best, kei erg”
En ik: “mwa, ik begrijp het niet”
En jij: “niet alles is te begrijpen, dènk’.”
Dan rommel ik in de nootjes
En terwijl jij toekijkt
Vinden we daar onze subtekst.

 

   - Esther Porcelijn, 2012

Taal van Tilburgdag

Vandaag is het zover! Het project ´Taal van Tilburg´ ronden we af met een middag rondom de taal, de taol en de relatie tot Tilburg. De zaal in de bibliotheek aan het Koningsplein is uitverkocht: er komen 120 mensen naar deze bijzondere bijeenkomst.

Bijzonder is wellicht de aanwezigheid van Wil Sterenborg, de grondlegger van de Tilburgse spelling in 7.500 woordkaartjes en waarmee dit project van Stadsmuseum Tilburg allemaal begonnen is.

Het programma lees je op bijgevoegde afbeelding. Graag zien we onze gasten vanmiddag bij de Taal van Tilburgdag!

Maawmuur als immaterieel erfgoed van Tilburg?

Ad Roefs en Miranda Poel bij de rode brievenbussen

Ad Roefs met een geprinte (!) Maawmuur

Wat vindt u ervan? In hoeverre kan de Tilburgse Maawmuur als een vorm van immaterieel erfgoed worden beschouwd? De Tilburgse Maawmuur refereert immers aan een eeuwenoude voorganger, de Klaagmuur in Jeruzalem, en heeft een tweeledige functie. Zo kan het maawe als symbool van het lijden worden gezien en de reacties daarop als de belofte van herstel!

Volgens kunstenaar Miranda Poel zijn er twee zaken opvallend aan Tilburg: dat er zoveel gemaawd wordt enerzijds en dat de aan de kaak gestelde zaken veelal een concreet vervolg krijgen in een poging tot een antwoord/oplossing anderzijds. Ook de de plek van de Maawmuur is er een van betekenis: de muur bevindt zich in de driehoek van het stadskantoor, in het bijzonder de raadszaal, de rechtbank en de Heikese kerk.

De Maawmuur is opgebouwd uit stalen letters, gesitueerd aan de Cityring ter hoogte van het Willemsplein. De letters zullen in de loop van de tijd begroeid raken met klimop. Miranda Poel koos bewust voor deze tegenstelling in ‘hard’ en ‘zacht’. Zo zijn de grote, zware, stalen letters symbool voor de 'harde klacht' c.q. kritiek en de eromheen krullende wingerd verbeeldt de groei en ontwikkeling die uit klachten/kritiek voort kan komen. Maawe staat echter ook voor het feit dat niet iedere klacht gegrond is en meer dan eens wordt geuit zonder enig onderzoek of navraag naar drijfveer of motivatie achter hetgeen waarover geklaagd wordt. Naast dat kritiek de basis kan zijn voor ontwikkeling en groei kan zij evengoed de oorzaak zijn van het in de kiem smoren van goede initiatieven. De wingerd die met de seizoenen van kleur verschiet en zijn blad verliest is metafoor voor deze grilligheid en dynamiek.

De tekst van de muur is: ‘Wie geen fouten maakt, maakt meestal niets’. Deze wil 'de maawers' wijzen op het feit dat er wel erg veel en snel gemaawd wordt en een hart onder de riem steken van de mensen die zich te snel door kritiek of klachten laten ontmoedigen. Naast dat de muur volop ruimte tot maawe biedt, roept hij op tot meer verdraagzaamheid en spoort hij aan om toch vooral je ding te doen, te zeggen en te vinden. Klagen mag, ten behoeve van de kwaliteitsbewaking, maar fouten maken mag ook, ter wille van de vooruitgang. Geen vooruitgang zonder fouten.

De Maawmuur is een kunstwerk dat Miranda Poel maakte in samenwerking met Ad Roefs in opdracht van KORT. De klachten die in de muur terecht komen worden door Miranda zelf opgehaald en verwerkt. Een aantal komt op de site terecht die de kunstenaar speciaal voor de Maawmuur liet ontwerpen. De klachtenbussen in de Maawmuur zijn geen officiële postbussen voor de gemeente maar via de site kan en zal de gemeente zeker kennis nemen van de inhoud.

Braboneger bij de tentoonstelling

Steven Brunswijk, alias de Braboneger, treedt op tijdens de Taal van Tilburg-dag op 16 november. In de Bibliotheek, met de tentoonstelling op de achtergrond, maakte hij dit enthousiaste promofilmpje!

Mondelinge overlevering: `t pestorke z`n bruukske

Dat de taal van Tilburg onder andere gebaseerd is op mondelinge overlevering, bewijst deze bijdrage van Sjef Verhoeven. Zo geeft hij aan dat het verhaal van de pastoor en zijn broek al verschillende generaties meegaat en op diverse locaties in Brabant wordt verteld: 

1. Met lacunes Jet Lafèbre (Tilburg, 1912) (haar als kind verteld door Jet Scheepkens uit Eindhoven)

2. Tekst door de moeder van Leni de Bruyn (Tilburg)

3. Tekst gevonden door Cor Swanenberg op Mariaoord

4. Een fragment door J. Verhagen (1941) Schijndel
5. Tekst aan Brabants Buukske gezonden door Nettie Tonissen

We zullen 'es een bekske thee gon zette. Doe wa waoter op de moor

en dan za'k oe swèls vertelle van 'nen heelen auwen pestoor.

Dieën pestoor die wonde-n-in Pruise, of nee, in Limburg, geleuf ik host.

Och nee, och nee, 't was in Braobant. Dieën pestoor ha slèècht z'ne kost.

Hij was èrem, bitter èrem, mar hij gaaf ok alles weg

on de èrme van z'n perochie. Jè, 't is waor al wa'k oe zeg!

Vur z'n evenaoste zô-t-ie loope dur't grotste vuur.

IJvrig zaat ie in den biechtstoel 's aoves soms tot ellef uur.

Op 'nen zaoterdag-'n-aovond kwaam ie hil laot uit de kèrk.

"Mieke", zee-t-ie tot z'n dienstmèid, “'k heb vur jouw nog 'n bietje wèrk."

"Och pestoor, lo'me toch te bed gaon, 't is al zo verschrikkelijk laot.

Midden in de naacht nog wèrke? Nee, pestoor, da's nou ginne praot!"

Wie wil weten hoe het verhaal van de pastoor en zijn broek en zijn dienstmeid verder gaat, leest door op de website CuBra

Leesplènkske, nu ook in het Gôols

Op zaterdag 24 november is in Goirle het Gôols Leesplènkske ten doop gehouden, tijdens een Gôols Kefeej. Nee, geen Taal van Tilburg, maar toch wel heel erg mooi om te vermelden! Brabants Dagblad publiceerde erover op dinsdag 27 november2012.

Enkele bijzondere woorden uit het Gôols zijn ballefrutter, brôbôliekan, nissels en gummiegallege.
 

Bron: Brabants Dagblad 27 november 2012

Is het erg? Bende gek!

Op donderdag 1 november besteedde Brabants Dagblad uitgebreid aandacht aan het project Taal van Tilburg. Henri van der Steen interviewde Petra Robben, die het project al vanaf begin 2012 begeleidt. Het Tilburgs verandert. Woorden die vroeger veel gesproken werden in Tilburg, hoor je bijna niet meer. De vraag komt dan op of dat erg is. Is het jammer dat het geknauw verdwijnt? Petra geeft haar visie.

Nieuwe generaties

Bij de expo 'Taal van Tilburg' die sinds deze week te zien is in de bibliotheek aan het Koningsplein, staan twee jonge meiden bij het videoscherm. 'Leuk!', zo wijzen ze naar Timmietex en Steven Brunswijk.

 

Het zijn filmpjes van de ‘rasechte Tilburger’ Tim van Dongen onder de naam ‘Timmietex’. Al eerder wijdden we hier een blogpost aan onder de kop: 'Timmietex: Ik ben een kruikenzeiker, kèndem?' en 'Wat is jullie taal?' Nog niet besproken in dit blog maar toch ook ‘enen èchte kruikezeiker’ kan Surinamer Steven Brunswijk worden genoemd die opgroeide in Tilburg-Noord en later in Oud-Noord. Brunswijk werkt als portier in de Tilburgse binnenstad en treedt sinds kort naar buiten als cabaretier.

 

Brunswijk hanteert een eigen jargon, afwisselend dialect en ABN, als hij ´die tori vertelt over een blufmarokkaan´ die de tent binnen wil waar de Braboneger portier is. Landelijk maar ook lokaal anticipeert de Braboneger aldus op de hedendaagse maatschappij. Zo sluit hij zich aan bij de Tilburgse carnavalstraditie door het schrijven van een hit: ‘Gewoon betale’. ‘Hedde gij ’t moeilijk? Witte wa? Wa, nou crisis? Uit die WW! Nie mauwe, werke me die klauwe.’

 

In de expositie ´Taal van Tilburg´ zijn deze filmpjes opgenomen om te laten zien dat de taal overgenomen / meegedragen wordt door de ´nieuwere´ generaties: jongeren die geboren en getogen in Tilburg zijn en waarvan de ouders al dan niet autochtone inwoners zijn. De taal van Tilburg is niet langer dialect of ABN: het is een mengelmoes van een vernieuwde, veranderde taal.

Taal van Tilburg Tentoonstelling en Dag

De maand november staat de Tilburgse taal centraal in de bibliotheek aan het Koningsplein. De hele maand is er een gevoelige tentoonstelling over het Tilburgs: verrassend, grappig, verbijsterend, herkenbaar en leerzaam. Op 16 november is er een middag vol verleidingen. Met een tiental sprekers die binnen het kwartier hun talige punt moeten maken. Helaas zijn er geen kaarten meer te verkrijgen voor deze dag.

Stadsmuseum & taalcrack
Dat taal ‘egnie’ saai is, bewijst het project ‘Taal van Tilburg’. Het Stadsmuseum deed er in 2012 luchtig onderzoek naar, samen met een waaier aan (vaak serieuze) partners. Op de slotmanifestatie ‘Taal van Tilburg Dag’ laat een aantal van zich horen. Zoals de professoren Jos Swanenberg en Arnoud-Jan Bijsterveld en de schrijvers Jace van de Ven, Ed Schilders en Paul Spapens. Ook gevarieerd zijn de intermezzo’s van andere taaltalenten: Esther Porcelijn, Frank van Pamelen, Ferry van de Zaande, de Braboneger en rapper Timmietex. Uiteraard gaat het Stadsmuseum - bij monde van dialectcrack Petra Robben - in op het hoe en wat van het project.

Zien, horen & beleven
Aanleiding voor ‘Taal van Tilburg’ waren de dialectkaartjes die het Stadsmuseum kreeg van taalkenner Wil Sterenborg. Doel was een brug te slaan tussen vroeger tijden en vandaag de dag. Activiteiten waren er veel: van een tekstorgel tot stadswandelingen, van woordkaartjes tot serieus onderzoek. En de resultaten? Die mogen er zijn. Er zal op 16 november volop over gesproken worden. Bovendien is er de tentoonstelling. De hele maand november te zien, te horen en te beleven in de bibliotheek op het Koningsplein. Laat u bijpraten over de Tilburgse jongerentaal anno 2012, geniet van oude interviewfragmenten, schrik van graffititeksten, lach om de bedenksels van Tilburgse grapjassen.