Plekgedichten in Tilburg

Vanochtend werd ik blij verrast met een foto van een brug in Tilburg. In eerste instantie een doodgewone brug, maar sinds kort is de onderkant voorzien van een gedicht:

Hier kabbelt het water van nu naar later
De open brug is een pas op de plaats aan de stroom
een stilte kruist er je droom
Het gedicht is van voormalig stadsdichter Nick J. Swarth in samenwerking met Sander Neijnens die typograaf en grafisch vormgever is. 'Het 'plekgedicht' maakt deel uit van een serie van zes kunstwerken,' vertelde Sander Neijnens. Zo is er de website 'Plekgedichten' die maar weer eens aangeeft  hoe bijzonder Tilburg is. Er werden namelijk gedichten geplaatst in Moerenburg, Tuinstraat, Oostburgpad, Besterd, Spoorzone en sinds kort dus Lijnsheike. Deze projecten werden gerealiseerd door Kunstenplan Openbare Ruimte Tilburg (KORT).
Hierbij een filmpje van een ´Oversteekgedicht´ bij de Katterug in Tilburg. Naar mijn idee wordt er bij Taal van Tilburg  (te) vaak gedacht dat dat gaat over de dialecttaal van de stad. Ik denk dat de taal van Tilburg veel breder is. 'Plekgedichten' zoals hierboven genoemd vallen wat mij betreft daar ook onder. Tilburg kan er trots op zijn.

Foto´s: Sander Neijnens

Cursus Tilburgs door Ferry van de Zaande

Ferry van de Zaande geeft cursus in de Tilburgse taal. Voor degenen die meer naar Ferry willen luisteren, kunnen de filmpjes op Youtube bekijken.

'Behoud van eigen taal en cultuur', Turken in Tilburg

Jetske van der Velden onderzoekt de taalverwerving van de Turken in de gemeente Tilburg. Zij zoekt daarvoor onderzoek in Regionaal Archief Tilburg.

De eerste twee deelvragen van mijn onderzoek naar de geschiedenis van het taalverschil tussen Turken en Tilburgers zijn: 'Wanneer kwamen de eerste Turken naar Tilburg?' en 'Wat waren de redenen voor hun komst?' Inmiddels heb ik op deze twee vragen al een duidelijk antwoord. In de loop van de jaren zestig kwam de stroom Turkse gastarbeiders op gang, helemaal toen Nederland in 1964 een wervingsovereenkomst met Turkije sloot. De Turken zelf kwamen voor het avontuur en het idee om veel geld voor hun families thuis te kunnen verdienen,  lokte hen wel aan. Nederland ontving de gastarbeiders met open armen, omdat er een schaarste was aan arbeidskrachten terwijl de economische groei toenam.

Met deze feiten op de achtergrond onderzoek ik nu hoe het contact tussen Turken en Tilburgers tot stand kwam, aan de hand van de derde deelvraag: ‘Hoe kwamen Turken en Tilburgers met elkaar in contact?’

Dit blijkt interessant te zijn, omdat in eerste instantie gedacht werd dat de Turken tijdelijk in Tilburg zouden verblijven. Het beleid van de overheid en de gemeente Tilburg was dan ook gericht op de verbetering van kansen voor buitenlanders, ‘maar op zo’n manier dat daarmee hen mogelijkheden voor terugkeer niet zouden worden ondermijnd’.  In eerste instantie bevorderde de gemeente Tilburg de integratie tussen Turken en Tilburgers dus niet, maar besteedde vooral aandacht aan ‘het behoud van eigen taal en cultuur’ van de Turken door hen eigen ruimtes te geven waar ze bijvoorbeeld hun godsdienst uit konden oefenen, en door op scholen het ‘Onderwijs in Eigen Taal en Cultuur' (OETC) in te stellen voor Turkse kinderen.  De eerste gastarbeiders woonden bij elkaar in pensions en hadden daarbuiten weinig tot geen sociale contacten. Pas toen de gezinshereniging op gang kwam en er hier en daar Turkse gezinnen komen wonen, kwam er in verschillende wijken en buurten wat contact op gang tussen Turken en Tilburgers. De gedachte van een tijdelijk verblijf van de gastarbeiders heeft de integratie dus duidelijk vertraagd.

Foto: Collectie Regionaal Archief Tilburg, Nederlandse studenten van de KLOS / Pedagogische Academie treden op voor Turkse kinderen onder leiding van de Turkse leerkracht Ali Akbas, uiterst links.

Wordt vervolgd, Jetske van der Velden

Voor en van iedereen

’Taal van Tilburg’ is een initiatief van het Stadsmuseum. Een eigentijds project waaraan alle Tilburgers kunnen meedoen. Hoe praten en schrijven zij vandaag de dag? We weten min of meer hoe we het vroeger deden. Maar Tilburg staat niet stil, net zo min als onze mond en ons dialect. ‘Taal van Tilburg’ onderzoekt en registreert, verbindt vroeger en vandaag. Het bestaat uit verschillende activiteiten die in 2012 plaatsvinden in samenwerking met diverse partners.


Lees meer >

Tilburgs dialect bij Selexyz Gianotten

Sinds vandaag is bij Selexyz Gianotten een kleine expositie ingericht met als thema ´Tilburgs dialect´. In de vitrines zien we de volgende objecten uit de collecties van Stadsmuseum Tilburg, Regionaal Archief Tilburg en Ronald Peeters: dialectkaartjes en de originele schrijfmachine van Wil Sterenborg, edities van verschillende Tilburgse woordenboeken en een aantal gedichtenbundels in Tilburgs dialect van Piet Heerkens (1897-1844), Piet van Beers (1927), Lodewijk van den Bredevoort (1934-2011) en Lechim (ps. Michel van de Ven).