Aan de website van het Woordenboek van de Tilburgse Taal – http://www.cubra.nl/wtt/ is de lijst van trefwoorden toegevoegd uit de 31 dialectcolumns die Naarus in 1940-1941 schreef in het weekblad Groot Tilburg. Ook deze vindplaatsen zullen over enige tijd worden verwerkt in het Woordenboek zelf bij de juiste trefwoorden. De lijst kan nu al gedownload worden als PDF-bestand.
‘Naarus’ was het pseudoniem van een Tilburger, Bernard de Pont, die naar Gelderland was verhuisd en uit heimwee columns ging schrijven onder de titel ‘Brieven van een oud Tilburger’. De volledige teksten van die columns zijn elders op website CuBra te vinden. Het werk van Naarus is een rijke bron van het Tilburgs zoals het rond 1900 gesproken moet zijn, in de tijd namelijk waarin Naarus het dialect aangeleerd heeft, de taal van zijn jeugd. Wat daarbij opvalt, zijn bijvoorbeeld de verleden tijden van sommige werkwoorden. ‘Hij stond’ was toen nog ‘hij stin’, en in het meervoud ‘ze stinne’. Bij ‘gaan’ luidt het: ‘ze gonke’. Dergelijke bewijsplaatsen laten duidelijk zien hoe een dialect zich heeft ontwikkeld.
Ik heb ook enige langere citaten uit het werk van Naarus in de lijst opgenomen die misschien geen algemeen beschaafd Tilburgs zijn geweest maar die wel leuke voorbeelden zijn van Tilburgse taalhumor, en die in geen van de woordenboeken voorkomen.
Ieteljaon
... dieën aanderen Tilburgsen Pustoor, die Jaon hiette mee z’ne vurnaom en die zoo schon Latijn sprook dè de Paaus zee: U bent zeker een Ieteljaon? Neeë Heilige Vaoder, zeet ie toen: Ietel nie, mar Jaon wel.
Flikkerbumke
Ennigte meters daor vandaon groeide in ‘flikker bumpke’, gewitwel daor groeie van die vleugeltjes aon die draaiend nor beneeë komen en as ge dè bolleke splitste koste die vleugeltjes fèn op oe neus plekken. Dè hout is ’t taaiste wèt er bestao, daor maoke ze haomer en schuupstelen van; bij ons hiette dè ‘flikkerbumpke’ mar ’t was dan innen ‘Esdoorn” of in ’t latèn innen ‘acer pseudo platanus’.
Heel mooi is ook de wijze waarop Naarus als Tilburger spot met het bekakte taaltje van een koopvrouw uit Den Bosch:
Natteneerkes
Daor was is in Bosse koopvrouw in dèskes en petten en zoo, en die verkocht goed, want ze was er hendig aon. ’t Mist waren het van die strikskes die ge met in klemke aon oewen boord kost klemmen. As ge bij die vrouw is in d’r kraom keekt, dan sprong z’op oe aaf, en ’t volgend oogenblik hadde al zon strikske onder oew kien vaast zitten. ’t Zelfde moment hazze de spiegel vur oe neus hangen en dan zizze op z’n Bosch’s: “Kaik nou is, bende nou niet innen natten Eer?” In de miste gevallen wier d’er zeuve stuiver betaold en gongen ze as ‘Nette Heeren’ verder, mar die dèskes, die hietten nao dieën tèd nie mir, daske of strikske mar ‘Natteneerkes’ en dès lang zo gebleve.
De oorlogsomstandigheden maakten een eind aan Groot Tilburg en dus ook aan de brieven van Naarus. In een van zijn columns voerde hij zijn heimwee ten top, en sprak hij de wens uit na zijn dood te worden begraven ‘aan de oevers van de Leij’, zoals Napoleon de wens uitsprak aan de oevers van de Seine te worden begraven. De wens van Naarus is niet in vervulling gegaan.